Mensajen husi Prezidente
Leitor Distintu sira,
Lori Konsellu, Diretór Ezekutivu sira, no Funsionáriu hotu-hotu ANP nian, ha’u fó benvindu ba ita-boot sira iha Relatóriu Anuál 2015 nian.
Hanesan nasaun barak iha mundu iha 2015, indústria petrolífera iha ami nia parte mós kontribui ba reseita sira ne'ebé ki'ik liu hosi atividade sira mina no gás nian iha ami nia jurisdisaun sira liuliu tanba dezastre ne'ebé maka'as liu iha dékada sira nia laran. Aleinde ne'e, redusaun notavel iha ita-nia produsaun petrolíferu mós sai hanesan fatór kontribuinte seluk. Atór sira indústria nian hetan dezafiu no ba balun sira tenke liu hosi tempu sira ne'ebé susar atu restaura lalais sira nia negósiu sira ba pertinente kontínuu iha ambiente ne'ebé muda maka'as. Redusaun ne'e mós parsialmente hamosu hapara Produsaun mina-rai nian iha kampu KIT AN iha tinan ne'e nia rohan. Produsaun petróleu husi kampu Bayu Undan kontinua akontese tuir nia ritmu rasik hanesan prevee ona, enkuantu esforsu sira ba perfurasaun dezenvolvimentu infill nian iha tinan oin mai mós la'o daudaun. Iha área sira esplorasaun nian, atrazu inevitavel iha entrega kompromisu kontratu nian akontese iha kontratu esplorasaun sira hotu, enkuantu mantein operasaun mínimu sira iha kampu liur.
Entretantu, ami-nia obra preparatóriu sira ba ronde konkursu tuirmai kontinua atu forma hodi engloba área téknika, administrativa, no legál sira tantu ba tasi-laran no rai-maran Timor-Leste nian. Regulamentu Tékniku ba Atividade Petróleu Tasi-laran iha ninia versaun finál atu submete ba aprovasaun Governu nian liuhosi Konsellu Ministru iha 2016. Ronda daruak hosi libertasaun área ba esplorasaun petróleu iha tasi-laran no dahuluk ba área sira iha rai-maran ne'ebé ajenda ona atu hahú iha 2016 bainhira hetan aprovasaun finál sira ba regulamentu rua ne'ebé refere no kontratu modelu sira ba área tasi-ibun no rai-maran.
Iha área sira Downstream Petroleum nian, ANP kontinua hametin nia kooperasaun ho parte interesada relevante hotu-hotu iha rai-laran hodi jere no regula di’ak liután operasaun Estasaun Enxe Kombustível sira tuir enkuadramentu legál ne’ebé estabelese ona. Besik metade husi Estasaun Enxe Kombustível sira ne’ebé opera iha Dili hetan ona lisensa operasionál loloos to’o tinan ne’e nia rohan, no ANP konfiante katak metade ne’ebé restu bele hetan hotu lisensa kompletu iha tinan oin mai. Tinan 2015 marka mós kompletasaun hosi Regulamentu Tékniku ida ba Fasilidade Armazenamentu Kombustível nian, no metade dalan ba kompletasaun hosi rua seluk; Regulamentu sira kona-ba Komérsiu Kombustível no Rejistu Públiku.
Iha nivel korporativu, serbisu oioin hala'o ona hodi kontinua atualiza polítika no prosedimentu sira hotu ne'ebé utiliza ba ANP nia operasaun loron-loron nian ba lejizlasaun doméstiku sira ne'ebé aplikavel no prátika korporativu di'ak sira ne'ebé aplikavel iha nivel mundiál. Adisionalmente, modu oioin hosi programa sira kapasitasaun rekursu umanu nian kontinua tau iha fatin ba nia funsionáriu sira tanba nesesidade kontínua sira ba profisionál kompetente sira ne'ebé reprezenta ANP iha interfase indústria ne'ebé kompleksu no sofistikadu tebes. Ba efeitu ida-ne'e, bainhira ezerse ninia papél no funsaun regulatóriu sira iha ninia jurisdisaun sira, ANP mós buka atu lori valór akresentadu ba negósiu sira enkuantu garante kumprimentu sira hosi operasaun petrolífera sira ho enkuadramentu legál no prátika di'ak sira ne'ebé estabelese ona.
Ha’u hein katak relatóriu ida-ne’e bele sai hanesan referénsia ida ba lee-na’in sira kona-ba maneira oinsá operasaun petrolíferu sira jere no regula iha Timor-Leste no iha Área Dezenvolvimentu Petrolíferu Hamutuk iha Tasi Timor durante tinan relatóriu nian. Hanesan baibain, ami nakloke nafatin ba input konstrutivu sira ba hadi'a ami nia relatóriu anuál iha futuru.
Obrigado.
Gualdino da Silva
Prezidente
Relatóriu Anuál ANP 2015 nian. Atu download ida-ne'e, favór ida klik iha ne'e.